Algemeen
Acne (spreek uit als: "aknee") is een verzamelnaam van enige, onderling verschillende huidaandoeningen, die alle te herkennen zijn aan het optreden van puistjes.
Acne vulgaris of jeugdpuistjes komt het meest voor op de schouders, armen, nek en gezicht en berust op een overmatige productie van talg, waardoor mee-eters ontstaan. In deze verstopte en uitgezette talgkliertjes bevindt zich de bacterie Propionibacterium acnes die prikkelende stoffen produceert en ontstekingsverschijnselen oproept. Rode knobbeltjes verschijnen, die na infectie met Staphylococcus aureus ook etterige puisten en abcessen op gezicht en vooral op de rug kunnen vormen. Acne begint ongeveer bij het intreden van de puberteit. Mannen hebben, als ze acne hebben, dit vaak veel heftiger dan vrouwen. De overmatige talgproductie wordt namelijk gestimuleerd door de mannelijke hormonen (androgenen).
Meisjes kunnen al rond hun achtste jaar last van puistjes krijgen, jongens meestal pas rond hun veertiende. Hormonen en erfelijke aanleg kunnen een rol spelen. Puistjes zijn meestal het ergst tussen je zestiende en negentiende jaar. Daarna ben je er meestal van af. Maar dat geldt niet voor iedereen: sommige mensen kunnen tot na hun dertigste nog last van "jeugdpuistjes" hebben [1]. Mensen die erg aan acne hebben geleden dragen daar overigens wel vaak levenslang de littekens van mee, in de vorm van putjes en huidonregelmatigheden.
Acne is ongevaarlijk maar vooral ontsierend, waardoor jongeren er erg onder kunnen lijden. Voor de patiënt kan dit een grote psychische belasting betekenen.
Hoe acne vermijden en hoe ermee omgaan ?
Sommige mensen krijgen het, anderen niet. Acne is vaak wel te voorkomen. De grondoorzaak van acne is hormonaal. Ook genetische aanleg lijkt een rol te spelen. Degene die het wel krijgen zijn mogelijk gevoelig voor kleurstoffen en suikers (snoep, cola en bijvoorbeeld de kleurstof Annatto [E160b] in kaas). Deze stoffen stimuleren de hormonen en zetten deze aan tot het aanmaken van méér talg dan de huid kan afvoeren. Dit zorgt voor de vaak vette / glimmende huid die mensen met acne hebben. De hogere talgproductie zorgt voor een opstopping in de talgklier. De ophopende talg gaat vervolgens ontsteken. Consulteer een arts wanneer de acne hinderlijk of ernstig is of na de puberteit blijft bestaan. De huisarts kan vaak al veel doen en zal zo nodig ook naar een dermatoloog verwijzen.
Acne
Bij acne zijn de volgende punten wellicht behulpzaam:
Acne is vooral psychisch geen onschuldige aandoening en heeft een negatief effect op het zelfbeeld van de patiënt, wat soms een ernstige sociale handicap kan worden. Acne kan (soms ernstige) littekens nalaten. Het uitknijpen van puistjes wordt afgeraden. Probeer in elk geval geen puistjes uit te knijpen voor ze helemaal "rijp" zijn. Was eerst je huid en je handen en zorg voor ontsmetting achteraf. Uitknijpen met de nagels laat gemakkelijk littekens na en verspreidt bacteriën in het weefsel; bij de drogist zijn speciale instrumentjes te koop waarmee dit veel veiliger kan. Beperk het uitknijpen tot b.v. 1 keer in de week. Het is niet bewezen dat bepaalde voedingsmiddelen, zoals chocolade, een invloed hebben op acne. Dat acne ontstaat door vet eten is door wetenschappelijk onderzoek weerlegd. Peelings en cleansers helpen soms, maar kunnen ook de talgklieren irriteren en zo de acne verergeren. Zoek een product dat op de verpakking duidelijk vermeldt dat het niet-comedogeen is. Gebruik bij voorkeur een milde cleanser met salicylzuur: dit verwijdert dode huidcellen en heeft een iets ontsmettende werking. Als eerste stap worden lokale middelen geadviseerd, eventueel in combinatie met: Benzoylperoxide: is een middel dat ontsteking tegengaat, maar ook het ontstaan van mee-eters Antibiotica in zalf of lotion: clindamycine (bv. Dalacin-T) of erytromycine (oa. Eryacne, Inderm) Retinoïden: vitamine A-zuurpreparaten, zoals tretinoïne of adapalene(Differin). In tweede instantie wordt vaak een langdurige (maanden) orale behandeling met antibiotica uit de tetracyclinegroep (b.v. minocycline of doxycycline) geprobeerd. Dit kan maagdarmklachten veroorzaken, doordat de darmflora uit balans kan raken. Tenslotte is er een sterk werkend middel, isotretinoïne, (Roaccutane) dat bij veel patiënten uitstekend werkt maar soms ernstige bijwerkingen heeft. Beschreven is onder anderen: misvorming van de ongeboren vrucht bij zwangerschap, anticonceptie en zwangerschapstesten bij vrouwen die het gebruiken zijn dan ook verplicht. Het middel kan overigens ook andere ernstige bijwerkingen hebben, die zeldzaam zijn. Niettemin wordt het meestal alleen toegepast onder toezicht van een dermatoloog. Meisjes en vrouwen die niet zwanger wensen te worden, kunnen baat vinden bij een speciale anticonceptiepil. Het meest doeltreffend zijn orale anticonceptiva met het anti-androgeen cyproteronacetaat (zoals Diane). Alle behandelingen dienen consequent en langdurig te worden uitgevoerd; de meeste mislukte behandelingen zijn het gevolg ervan dat de patiënt zich onvoldoende aan het regime houdt. Succes kan vaak 1 à 2 maanden op zich laten wachten.
Als de acne uiteindelijk is genezen, maar er nog littekens zijn, bestaan er methoden om deze weg te schuren. Vallen de littekens niet goed te verwijderen op deze manier, dan kan soms de huidtherapeut of schoonheidsspecialist nog verbetering bereiken door de bovenlaag van de huid af te schaven, dit heet peeling of dermabrasie.
Op acne gelijkende aandoeningen
Een heel heftig verlopende vorm van acne, met koorts, gewrichtsklachten en grote abcessen heet acne fulminans (komt zelden voor). Langdurig gebruik van huidzalven met corticosteroïden kan pustels op en rond de mond veroorzaken. Dit wordt wel dermatitis perioralis genoemd. Ook door blootstelling aan dioxine en verwante stoffen kan een sterk op acne gelijkend beeld ontstaan, chlooracne genoemd. Een voorbeeld hiervan is het gelittekende gezicht van de Oekraïense president Joesjtsjenko, die een dioxinevergiftiging opliep. Ook rosacea lijkt op acne; hierbij treden wel pusteltjes op en teleangiectasiën maar geen comedonen. De zogenaamde majorca-acne is een aan de haarzakjes gerelateerde aandoening van de huid die waarschijnlijk ontstaat door zonlichtexpositie in combinatie met het gebruik van zonnebrandcrèmes.
Referenties
Acne (spreek uit als: "aknee") is een verzamelnaam van enige, onderling verschillende huidaandoeningen, die alle te herkennen zijn aan het optreden van puistjes.
Acne vulgaris of jeugdpuistjes komt het meest voor op de schouders, armen, nek en gezicht en berust op een overmatige productie van talg, waardoor mee-eters ontstaan. In deze verstopte en uitgezette talgkliertjes bevindt zich de bacterie Propionibacterium acnes die prikkelende stoffen produceert en ontstekingsverschijnselen oproept. Rode knobbeltjes verschijnen, die na infectie met Staphylococcus aureus ook etterige puisten en abcessen op gezicht en vooral op de rug kunnen vormen. Acne begint ongeveer bij het intreden van de puberteit. Mannen hebben, als ze acne hebben, dit vaak veel heftiger dan vrouwen. De overmatige talgproductie wordt namelijk gestimuleerd door de mannelijke hormonen (androgenen).
Meisjes kunnen al rond hun achtste jaar last van puistjes krijgen, jongens meestal pas rond hun veertiende. Hormonen en erfelijke aanleg kunnen een rol spelen. Puistjes zijn meestal het ergst tussen je zestiende en negentiende jaar. Daarna ben je er meestal van af. Maar dat geldt niet voor iedereen: sommige mensen kunnen tot na hun dertigste nog last van "jeugdpuistjes" hebben [1]. Mensen die erg aan acne hebben geleden dragen daar overigens wel vaak levenslang de littekens van mee, in de vorm van putjes en huidonregelmatigheden.
Acne is ongevaarlijk maar vooral ontsierend, waardoor jongeren er erg onder kunnen lijden. Voor de patiënt kan dit een grote psychische belasting betekenen.
Hoe acne vermijden en hoe ermee omgaan ?
Sommige mensen krijgen het, anderen niet. Acne is vaak wel te voorkomen. De grondoorzaak van acne is hormonaal. Ook genetische aanleg lijkt een rol te spelen. Degene die het wel krijgen zijn mogelijk gevoelig voor kleurstoffen en suikers (snoep, cola en bijvoorbeeld de kleurstof Annatto [E160b] in kaas). Deze stoffen stimuleren de hormonen en zetten deze aan tot het aanmaken van méér talg dan de huid kan afvoeren. Dit zorgt voor de vaak vette / glimmende huid die mensen met acne hebben. De hogere talgproductie zorgt voor een opstopping in de talgklier. De ophopende talg gaat vervolgens ontsteken. Consulteer een arts wanneer de acne hinderlijk of ernstig is of na de puberteit blijft bestaan. De huisarts kan vaak al veel doen en zal zo nodig ook naar een dermatoloog verwijzen.
Acne
Bij acne zijn de volgende punten wellicht behulpzaam:
Acne is vooral psychisch geen onschuldige aandoening en heeft een negatief effect op het zelfbeeld van de patiënt, wat soms een ernstige sociale handicap kan worden. Acne kan (soms ernstige) littekens nalaten. Het uitknijpen van puistjes wordt afgeraden. Probeer in elk geval geen puistjes uit te knijpen voor ze helemaal "rijp" zijn. Was eerst je huid en je handen en zorg voor ontsmetting achteraf. Uitknijpen met de nagels laat gemakkelijk littekens na en verspreidt bacteriën in het weefsel; bij de drogist zijn speciale instrumentjes te koop waarmee dit veel veiliger kan. Beperk het uitknijpen tot b.v. 1 keer in de week. Het is niet bewezen dat bepaalde voedingsmiddelen, zoals chocolade, een invloed hebben op acne. Dat acne ontstaat door vet eten is door wetenschappelijk onderzoek weerlegd. Peelings en cleansers helpen soms, maar kunnen ook de talgklieren irriteren en zo de acne verergeren. Zoek een product dat op de verpakking duidelijk vermeldt dat het niet-comedogeen is. Gebruik bij voorkeur een milde cleanser met salicylzuur: dit verwijdert dode huidcellen en heeft een iets ontsmettende werking. Als eerste stap worden lokale middelen geadviseerd, eventueel in combinatie met: Benzoylperoxide: is een middel dat ontsteking tegengaat, maar ook het ontstaan van mee-eters Antibiotica in zalf of lotion: clindamycine (bv. Dalacin-T) of erytromycine (oa. Eryacne, Inderm) Retinoïden: vitamine A-zuurpreparaten, zoals tretinoïne of adapalene(Differin). In tweede instantie wordt vaak een langdurige (maanden) orale behandeling met antibiotica uit de tetracyclinegroep (b.v. minocycline of doxycycline) geprobeerd. Dit kan maagdarmklachten veroorzaken, doordat de darmflora uit balans kan raken. Tenslotte is er een sterk werkend middel, isotretinoïne, (Roaccutane) dat bij veel patiënten uitstekend werkt maar soms ernstige bijwerkingen heeft. Beschreven is onder anderen: misvorming van de ongeboren vrucht bij zwangerschap, anticonceptie en zwangerschapstesten bij vrouwen die het gebruiken zijn dan ook verplicht. Het middel kan overigens ook andere ernstige bijwerkingen hebben, die zeldzaam zijn. Niettemin wordt het meestal alleen toegepast onder toezicht van een dermatoloog. Meisjes en vrouwen die niet zwanger wensen te worden, kunnen baat vinden bij een speciale anticonceptiepil. Het meest doeltreffend zijn orale anticonceptiva met het anti-androgeen cyproteronacetaat (zoals Diane). Alle behandelingen dienen consequent en langdurig te worden uitgevoerd; de meeste mislukte behandelingen zijn het gevolg ervan dat de patiënt zich onvoldoende aan het regime houdt. Succes kan vaak 1 à 2 maanden op zich laten wachten.
Als de acne uiteindelijk is genezen, maar er nog littekens zijn, bestaan er methoden om deze weg te schuren. Vallen de littekens niet goed te verwijderen op deze manier, dan kan soms de huidtherapeut of schoonheidsspecialist nog verbetering bereiken door de bovenlaag van de huid af te schaven, dit heet peeling of dermabrasie.
Op acne gelijkende aandoeningen
Een heel heftig verlopende vorm van acne, met koorts, gewrichtsklachten en grote abcessen heet acne fulminans (komt zelden voor). Langdurig gebruik van huidzalven met corticosteroïden kan pustels op en rond de mond veroorzaken. Dit wordt wel dermatitis perioralis genoemd. Ook door blootstelling aan dioxine en verwante stoffen kan een sterk op acne gelijkend beeld ontstaan, chlooracne genoemd. Een voorbeeld hiervan is het gelittekende gezicht van de Oekraïense president Joesjtsjenko, die een dioxinevergiftiging opliep. Ook rosacea lijkt op acne; hierbij treden wel pusteltjes op en teleangiectasiën maar geen comedonen. De zogenaamde majorca-acne is een aan de haarzakjes gerelateerde aandoening van de huid die waarschijnlijk ontstaat door zonlichtexpositie in combinatie met het gebruik van zonnebrandcrèmes.
Referenties
- [Link niet meer beschikbaar]
- BCFI | Folia (Belgisch Farmaco-therapeutisch Instituut)
